"„Niepodległość nie jest Polakom dana raz na zawsze”
„… niepodległość jest dobrem nie tylko cennym, ale i kosztownym.” /Józef Piłsudski/
Polska niepodległość 1918/ Marek Rezler. - Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 2018, sygn. 110953
Setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości to jedna z najważniejszych dat w historii naszego państwa. Walce o niepodległość, jak również przyczynom jej utraty poświęcona jest publikacja Marka Rezlera, który w książce „Polska niepodległość 1918” stara się odpowiedzieć na pytania związane z drogą do upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ale również walce o odzyskanie niepodległości aż do przełomowego roku 1918. Polski historyk nie tylko opisuje okazje, jakie się nadarzyły w XIX wieku, a więc wojny napoleońskie, powstania – listopadowe i styczniowe, ale również Wiosnę Ludów. Analizując próby Polaków wybicia się na niepodległość autor zwraca szczególną uwagę na błędy popełnione przez naszych przywódców, ale również brak wsparcia mocarstw zachodnich i współpracę zaborców, czego doskonałym przykładem jest tzw. Konwencja Alvenslebena, która ustalała współdziałanie Prus i Rosji w zwalczaniu powstania styczniowego w Królestwie Polskim. Ostateczną drogę do wolności Rzeczypospolitej polski historyk opisał w rozdziale „Budowanie granic”, w którym podjął temat nie tylko rozstrzygnięć w Wersalu w 1919 roku, ale również walkę Polaków o granice na zachodzie i wschodzie z ujęciem powstania wielkopolskiego, powstań śląskich oraz wojny polsko – bolszewickiej i przełomowego 1920 roku. Na zakończenie autor publikacji zawarł kalendarium wydarzeń związanych z walką i odzyskaniem przez Polskę niepodległości, co szczególnie pomocne będzie tym historykom, którzy szukają szczegółowych wydarzeń dotyczących okresu od 1908 do 1923 roku.
Wielka wojna Polaków 1914 - 1918 / Andrzej Chwalba - Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018, sygn. 111003
Profesor Andrzej Chwalba jest uznawany za jednego z najwybitniejszych historyków badających dzieje Polski w XIX i XX wieku. Jego szczególnym zainteresowaniem cieszy się okres schyłku epoki zaborów oraz historia dwudziestolecia międzywojennego. Najnowsza publikacja krakowskiego historyka przybliża czytelnikom czterolecie łączące te dwie epoki, kluczowe dla polskiej historii, lecz jak się wydaje zbyt mało obecne w polskiej pamięci historycznej. W kolejnych rozdziałach autor analizuje przyczyny wybuchu wojny, politykę mocarstw i życie w poszczególnych zaborach, budując w ten sposób narrację problemowo-chronologiczną. Książkę prof. Chwalby wyróżnia przywiązywanie uwagi do życia zwykłych ludzi i ich doświadczeń podczas wielkiej wojny, której finałem będzie odrodzenie państwa: „Na ulicach tłumy. Ruch tramwajowy normalny […] w tym wszystkim wstaje Polska. I nikt nie widzi jaka jest piękna. Nikt nie spostrzega w tym zgiełku” – pisała młoda Maria Dąbrowska 11 listopada 1918 r.
Mistrzowska gra Józefa Piłsudskiego / Wojciech Roszkowski . - Kraków : Biały Kruk, 2018, sygn. 111182
Mistrzowska Gra Józefa Piłsudskiego skupia się na opisie trudnych, a zarazem wspaniałych narodzin II Rzeczypospolitej po 123 latach zaborów i niewoli narodowej. Roszkowski w swej książce pokazuje, że historia budowania II Rzeczpospolitej była pasmem wielkich sukcesów Polski i Polaków, a także Józefa Piłsudskiego oraz ówczesnych elit politycznych. Wykorzystano okazję, którą stworzyła I wojna światowa. Drugim tyleż genialnym, co niespodziewanym rozdaniem w grze o Polskę było spacyfikowanie zaraz po zakończeniu wojny prorewolucyjnych, a nawet probolszewickich nastrojów przez przekazanie kierownictwa kraju w ręce… lewicy (rząd Moraczewskiego). Zamiast krwi i trupów na ulicach, jak to było np. w Niemczech, mieliśmy pracę nad instytucjami państwa i parlamentaryzmu.
Mistrzowska Gra… pozwala prześledzić narodziny wolnego kraju i jego bardzo szybkie krzepnięcie. Książka ponadto uświadamia współczesnemu czytelnikowi, że naprawdę było o co się bić, bośmy naprawdę ogromnie wiele stracili pod koniec XVIII w. Okazało się jednak, że choć zrabowano nam olbrzymie tereny, które przez cały wiek XIX karmiły trzy agresywne imperia, to nic nie zdołało zabrać polskiemu narodowi jego niezłomnego ducha. Rzeczpospolita przetrwała i trwa.
oprac. E. Wicherska