[...] Wśród tej łąki wilgotnej od porannej rosy,
Droga, którą co święto szli ludzie ze śpiewką,
Idzie sobie Pan Jezus, wpółnagi i bosy
Z wielkanocną w przebitej dłoni chorągiewką.[...] Jan Lechoń
Rok polski : obyczaj i wiara / Zofia Kossak. - Wyd. 5. - Warszawa : "Pax", 2017, sygn. 110551
Ta niezwykła książka jest czymś w rodzaju poetyckiego kalendarza. Podzielona jest, jak każdy kalendarz, na dwanaście miesięcy, których już same nazwy – w odróżnieniu od wielu języków europejskich – zachowują oryginalny ludowy charakter, np.: styczeń to narodziny czasu, marzec – gdy ruszą lody, maj to miesiąc królowej, sierpień – gwiazdy i wieniec a październik to róże wśród mgieł.
Każda „kartka” tego poetyckiego kalendarza zawiera opis charakterystycznych dla danej pory roku obyczajów, obrzędów, podań i wierzeń. Pisarka dogłębnie przebadała obrzędy religijne towarzyszące obchodom najważniejszych świąt kościelnych, a więc Wielkanocy, Bożego Narodzenia, Trzech Króli, Zielonych Świątek, Bożego Ciała. Tak Zofia Kossak pisze o Wielkim Piątku: ”W Wielki Piątek wszystko leci z rąk. Gospodarz musi sieczki narżnąć na dwa dni, gospodyni piecze chleb i placki. I do kościoła trzeba choćby na moment zalecieć, i na wiedźmy uważać, czy się która w pobliżu nie plącze. Bardzo niebezpieczny dzień – Wielki Piątek”.
Opowiedz mi, mamo : polskie zwyczaje i obrzędy wielkanocne / Anna Jankowska. - Warszawa : "Pax", 2012, sygn. 103184
Niewielka książeczka która zawiera mnóstwo informacji na temat polskich zwyczajów i obrzędów wielkanocnych. Adresowana jest do dzieci, które dowiedzą się z niej na przykład, co symbolizują wielkanocne palmy, jakie zwyczaje towarzyszą zakończeniu wielkiego postu, co i dlaczego powinno znaleźć się w koszyczku na święconkę, jaki jest sens wielkanocnego palenia ognia i polewania się wodą, a także jak w sposób naturalny farbować jajka, jaką techniką wykonać pisankę i co powinno się znaleźć na wielkanocnym stole. Książka ta będzie niezwykle pomocna dla rodziców, nauczycieli i wychowawców.
Tradycje polskiego stołu / Barbara Ogrodowska. - Warszawa : "Sport i Turystyka - Muza", 2010, sygn. 99200
W książce znajdziemy charakterystykę tradycyjnych polskich produktów spożywczych, tzn. takich, które mają wielopokoleniową historie i niekiedy są jeszcze wytwarzane na małą skalę w gospodarstwach domowych lub niewielkich zakładach wytwórczych. Produkty takie są fundamentem pożywienia i tradycji kulinarnych. W książce znajdują się oczywiście dopełniające całość przepisy na wybrane potrawy staropolskie: chleb, żur, pierogi, gołąbki, nalewki, ciasta.
Odrębny rozdział autorka poświęciła przetwórstwu domowemu i zapasom, które były świadectwem gospodarności i sztuki kulinarnej pani domu. Znajdziemy też przykładowe staropolskie jadłospisy. Książka może być wręcz poradnikiem dla każdej gospodyni, dla której istotna jest tradycja.
Ciekawostka: niegdyś w wyższych sferach w poście dozwolone były i chętnie jadane potrawy z bobrowego mięsa. Smakosze szczególnie cenili sobie plusk, czyli bobrowy ogon, gotowany lub pieczony.
Dla zainteresowanych przepis: odważywszy ogon bobrowy, który jeśli chcesz, możesz w sztuki porąbać, który w occie i soli odważysz. Uwierć czosnku jako masło, octu winnego, oliwy albo masła. Przywarz, polej, a daj na stół” /S. Czarniecki, „Compendium ferculorum/
oprac. E. Wicherska